Nöbetçi Eczaneler
Karaman’ın Ayrancı ilçesine bağlı Ambar Köyü, antik dünyanın en görkemli eserlerinden birine ev sahipliği yapıyor. Sidamara Antik Kenti’nde bulunan Sidamara Lahdi, 32 tonluk ağırlığı ve devasa ölçüleriyle (yükseklik 313 cm, boy 381 cm, genişlik 200 cm) dünyanın en büyük lahdi olarak kabul ediliyor. M.Ö. 3. yüzyıla tarihlenen bu eser, hem sanatsal hem de tarihsel değeriyle görenleri hayran bırakıyor.
Bir Tesadüfle Ortaya Çıkan Efsane
1875 yılında Ambar Köyü’nden İbrahim Gündoğdu, evinin bahçesinde buğday çukuru kazarken lahdi keşfetti. Durumu kaymakamlığa bildiren Gündoğdu’nun bu duyarlılığı sayesinde eser günümüze kadar korunabildi.
Ancak lahdin büyüklüğü ve ihtişamı, yalnızca Osmanlı yetkililerinin değil, aynı zamanda İngiliz Askeri Başkonsolosu Charles William Wilson’un da dikkatini çekti. Wilson, lahdi İngiltere’ye götüremeyeceğini anlayınca üzerindeki bir çocuk figürünün başını sökerek Londra’ya kaçırdı.
Osman Hamdi Bey ve Deli Mustafa’nın Kahramanlığı
Osmanlı’nın ilk müze müdürü Osman Hamdi Bey, 1901’de lahdi İstanbul’a getirmek için harekete geçti. Nakliye işinde ise dönemin zorlu şartlarına rağmen Deli Mustafa öne çıktı. Mustafa, 40 mandasıyla devasa lahdi Konya tren istasyonuna kadar ulaştırmayı başardı. Osman Hamdi Bey’in yaratıcılığıyla bir lokomotif sökülüp yeniden tasarlandı ve lahit İstanbul’a getirildi.
O dönemde inşaatı süren İstanbul Arkeoloji Müzesi, lahit için özel olarak planlandı. Yani bugünkü müze binası, adeta Sidamara Lahdi’ne göre inşa edildi.
Kaybolan ve Yıllar Sonra Dönen Parça
Wilson’un Londra’ya kaçırdığı “Eros Başı” olarak bilinen parça, 1932’de Victoria & Albert Müzesi’ne bağışlandı. Türkiye’nin iade talepleri uzun süre sonuçsuz kalsa da, yakın tarihte yapılan iş birliğiyle orijinal Eros Başı İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde sergilenmeye başladı.
Sidamara’nın Sessiz Soruları
Böylesine görkemli bir eserin bulunduğu Ayrancı-Ambar bölgesinde, 120 yıldır bilimsel kazı yapılmaması dikkat çekiyor. Oysa Sidamara Lahdi üzerindeki tanrılar, savaşçılar ve mitolojik sahneler hâlâ bize binlerce yıl öncesinden mesajlar gönderiyor.
Bugün, İbrahim Gündoğdu’nun duyarlılığı ve Deli Mustafa’nın cesaretiyle korunan Sidamara Lahdi, Karaman’ın kültürel mirasının en güçlü simgesi olarak tüm dünyayı büyülemeye devam ediyor.